DENR 7 mibutyag sa mga lagmit madahiliang barangays sa dakbayan sa Sugbo

CEBU CITY, April 24 (PIA) -- Ang Department of Environment and Natural Resources (DENR) 7 nakipag alayon sa mga opisyales sa lima ka barangays sa Dakbayan sa Sugbo nga kasagarang makasinati og pagdahili sa yuta para sila makamugna og mga pamaagi para mamenosan ang peligro. 

Si Emil G. Berador, and chief geologist sa DENR 7 ni ingon nga adunay mga barangay kon diin ang ubang tipik niini taas ang piligro sa pagdahili sa yuta. 

Ang maong mga baranagyas mao ang Siraw, Sibugay, Malubog, Binaliw ug ang kasikbit nga barangay, sumala pa ni Berador. 

“We already conducted an assessment on these barangays and we found that they are highly susceptible to landslides. We also informed the respective barangay leaders so they could prepare and act on the matter,” matud ni Berador. 

Nipahigayon ang Mines and Geosciences Bureau ug geohazard map nga nag sulod og mga impormasyon sa mga lugar nga dali matandog sa baha og pagdahili, apil ang mga lugar nga adunay posibilidad nga gamiton pagbalhin engkaso sa emerhensiya, ingon ni Berador. 

"Landslide incidence particularly in mountain barangays of Cebu City is highly increasing," matud pa ni Berador. 

Ni-ingon si Berador nga ang kasagarang hinungdan sa pagdahili adunay kalabutan sa kahuyang sa mga baikild. 

Ang mga hinungdan luyo sa pagdahili mao ang geological, morphological, physical ug ang kighiusa sa mga aktibidad sa mga tao, matud sa DENR chief geologist. 

Sigon ni Berador, adunay duha ka klasi sa pagkunhod ug impormasyon nga gi-hinganlan ug structural diin naghusay ang mga enhenyero sa pag usab sa steep slope ngadto sa gentle slope ug ang non-structural diin ang zoning sa ubang lugar sa pag pugong ug patukod sa mga balay. 

"In identified areas prone to landslides, people should not be allowed to build houses for their own safety," pasulabi ni Berador. (FCR/Kimberly Gee Binga-an/CNU-Intern/PIA 7, Cebu)

===========

Magtinabangay alang sa pag-preserbar sa mga natural wonders sa nasud

By Hazel F. Gloria

CEBU CITY, Abril 24 (PIA) -- Si Presidente Benigno S. Aquino III nanawagan sa mga Pinoy nga magpadayon sa pag-atiman ug pag-preserbar sa natural wonders sa nasud. 

Matud pa sa Presidente nga kini aron masiguro ang kalikupan nga mao’y motabang sa gobyerno aron molambo ang atong ekonomiya. 

Sa iyang pakigpulong atol sa official inauguration sa Puerto Prinsesa Underground River (PPUR) isip usa sa New Seven Wonders of Nature (N7WN) nga gipahigayon sa One Esplanade Open Grounds didto sa Pasay City sa niaging Biyernes sa gabie, si Presidente Aquino mibutyag nga dako ang responsibilidad sa katawhan sa pag-preserbar sa kalikupan aron masiguro nga ma-mintinar ang kaanindot sa mga world-class tourist spots sa nasud. 

“Atong hinumduman nga ang turismo gikinahanglan atimanun ug ang labing maayong pamaagi mao ang pag-amping niini sama sa Underground River – di lang sa sulti kung dili hangtud usab sa buhat. Ato kining protektahan, i-preserbar ug siguradohon ang iyang kaanyag mao usab sa uban ug tanan natong gasa,” dugang pa sa Presidente. 

Si Aquino nagpasalamat sa tanan alang sa ilang gipakita nga pag-kugi nga gibuhat ang PPUR dili lang pasidungog sa nasud kundi pasidungog sa kalibutan. 

“Nagpasalamat ako sa tanang nisalmot – gikan sa mga nagpasiugda sa pagkampanya, ilabi na sa katong miapil ug padala sa ilang text ug internet votes. Ang Puerto Prinsesa Underground River garbo sa Palawan, karon garbo na kini sa kalibotan kay opisyal na kini nga usa sa New Seven Wonders of Nature,” pulong niya. 

Gidawat ni Presidente Aquino ang pasigarbo (plake) gikan ni New7Wonders President and Founder Bernard Weber nga mipadayag sa opisyal nga inugurasyon sa PPUR nga usa na sa World’s Seven Wonders of Nature. (mbcn/hfg/Translated by Darling May Deita-CNU Comm Intern/PIA 7) 

============

DA 7 mitukod og farmer field schools sa Sugbo para tabangan ang mga mango growers pagpalambo sa produksyon sa mangga

CEBU CITY, Abril 24 (PIA) -- Ang Department of Agriculture (DA) 7 nagtukod og lima ka farmer field schools (FFS) diri sa Sugbo para pagbansay og pagedukar sa mga mango growers sa mga saktong pama-agi para mapalambo ang produksyon sa mangga. 

Si Wilberto Castillo, ang hepe sa Regional Coordinator Crop Protection sa DA-7 niingon nga ang FFS gitukod sa mga syudad sa Toledo, Danao, og Mandaue nga naay duha ka FFS nga nahimutang sa Paril og Subangdako og sa lungsod sa Compostela. 

“Ang farmer field school usa ka extension tool sa DA-7 diin tudluan ang mga mag-uuma og hatagan og higayon sa saktong pagdumala sa peste og tukma nga praktis sa agrikultura sa pagtubo sa mangga,” gipadayag ni Castillo. 

Ang mga mango growers miagi usab og prakticum sa FFS diin sila makat-on pinaagi sa hands-on training sa paglimpyo, pagpatambok, og pagpamuwak sa mangga og hangtod na kini sa pagpamupo . Usa kini ka taas nga panahon sa pagbansay-bansay para pag-alalay sa mga mango farmers, gibutyag ni Castillo atol sa Kapihan sa PIA bahin sa mango industry sa rehiyon. 

Matod si Castillo "The farmer field schools have regular classes once a week that covers four months or 16 to 18 weeks". 

Sumala ni Castillo, ang nagdumala sa mga field schools kay mga taga DA-7 kauban sa taga local government units apil na ang municipal o City Agricultural Officers. 

Ang mga FFS nahimutang kini sa mga tugkaran o plantasyon sa mga mango growers. 

Miingon si Castillo nga naay dakong panginahanglan para sa mga preskong mangga sa gawas sa nasod apil na ang dried mangoes. Sa kasamtangan ang Sugbo ni eksport og mga preskong mangga sa mga nasod sa Japan, Hongkong og Australia, matod ni Castillo. 

Para sa mga dried mangoes, nay pipila ka kompanya sa Cebu sama sa Profoods og 7Ds nga kasagaran nageksport og mangga sa merkado sa Estados Unidos og Canada, sumala pa ni Castillo. 

Naay dakong potensyal ang industriya sa mangga pero ang produksyon dili kaataman sa dakong panginahanglan tungod sa dili maayong pama-agi sa pagpananom sa mangga. Si Castillo nipadayag nga ang field schools makausbaw sa pagbansay-bansay sa saktong pama-agi para pagpalambo sa produksyon sa mangga sa Sugbo. 

Sa pagkakaron, ang Sugbo mao’y una sa produksyon sa mangga sa tibuok Central Visayas nga adunay 60 porsyento, gipadayag ni Castillo. 

Sa tuig 2010, ang katibuk-ang produksyon sa Central Visayas nikabat og 71,000 toneladang metriko base sa Bureau of Agricultural Statistics nga gipailawman sa DA 7, gibutyag ni Castillo. 

Miingon usab si Castillo ang datos sa tuig nga 2011 ang katibuk-ang produksyon sa mangga sa rehiyon gipinalisar pa sa pagkakaron. (FCR/translated by Clara Jane Ayson/CNU-Intern-PIA 7, Cebu)