Publiko gihimangnuang magmatngon sa dautang hulga sa panahon 

By: Amor Saludar 

CEBU CITY Septyembre 15 (PIA) - Gipahimangnuan ug gipasidan-an sa Philippine Atmospheric Geophysical Astronomical Services Administration (PAGASA) ang publiko nga magmabinantayon ug mag andam kanunay sa dautang hulga sa panahon sama sa bagyo ug grabing pag-uwan.

Atol sa gipahigayon nga Kapihan sa PIA kagahapon, gibutyag ni Eng.Oscar Tabada ang Regional Director sa PAGASA Visayas  nga gibana banang 23 unya ka bagyo ang mohapak sa nasud karong tuiga.

Gikan Enero hangtud Agosto ning tuiga ang nasud nakasinati na og 15 ka bagyo  og lain 8 pa  ang moabot sa pagtapos ning tuiga, kini subra sa kasagarang masinati sa nasud nga 17-19 lamang ka bagyo sulod sa usa ka tuig.

Gibutyag ni Tabada nga gikatakdang duha lamang unya ka bagyo ang mohapak sa Kabisay-an tungod kay kadaghanan niini adto manukad sa Mindanao,apan bisan pa niini gipahimangduan ang kabisayaan sa dili pagk ompyansa, tungod kay  gumikan sa padayong pag usab-usab sa panahon dili lamang unya bagyo ang masinati sa rehiyon.

Sumala pa niya nga ang Climate Change maoy nag-unang rason sa pagtaas sa gidaghanon sa bagyo nga mohapak sa nasud. Laing epekto usab niini ang gitawag og rain causing phenomena o grabeng pagbunok sa uwan nga maoy hinungdan sa lunop ug pagdahili sa yuta nga nasinati sa pagka karon dili lamang sa mga bukirang barangay apan lakip na usab sa mga siyudad.

Gitataw ni Tabada nga agi’g paglikay sa publiko sa padayong hulga sa panahon ang ilang buhatan sa PAGASA dinhi sa kabisay-an mopalapad pa sa ilang serbisyo sa weather forcasting.

Gipahibalo usab niya nga sa kasamtangan ang ilang buhatan nakamontar na og 100 ka automatic weather station sa mga komunidad nga maoy  magsilbing warning sa publiko sa naghaduol nga hulga sa dautang panahon.

Dugang pa ni Tabada nga dunay plano ang ilang  buhatan sa pagbutang og rain bulletin sa mga dapit nga kasagarang makasinati og pagbaha ug landslides aron  sayo pa lang makapangandam na ang mga residente niadtong lugara.

Apan giklaro niya nga dili lamang kutob sa gobyerno ang paghimo og lakang ug ang pagpakabana sa kahimtang sa panahon  kundili obligasyon sa matag usa nga magpakabana ug panginlabot alang sa kaluwasan sa tanan.(PIA-Cebu/mbcn/AS)

==========

8 pa ka bagyo ang mosulod sa Pilipinas--PAGASA

Ni Juju Manubag-Empuerto

CEBU CITY, September 15 (PIA) --- Aduna pa'y walo (8) ka mga bagyo ang gipa-abot nga mosulod dinhi sa Pilipinas, matud pa sa PAG-ASA Mactan atol sa Kapihan sa PIA dinhi sa Sugbo kagahapon. 

PAG-ASA chief Engr. Oscar Tabada miingon nga ang Sugbo nagkinahanglan nga magbinantayon sa umaabot nga mga panahon tungod kay aduna'y usa ngadto sa duha ka mga bagyo ang lagmit moigo sa  Visayas area gikan karon hangtod sa Disyembre karong tuiga.

Ang tumong sa pasidaan ni Tabada aron makapangandam ang mga namuyo sa mga lugar nga modahili ang mga yuta, lunopanan ug bahaan aron sila makapngandam sa dilipa moabot ang katalagman ug malikayan ang kadaot sa kinabuhi ug kabtangan. 

Gipahibalo usab ni Tabada nga sa walo ka mga bagyo nga lagmit mosulod sa nasod, usa o 2 niini aduna'y 90% nga moabot sa Kabisay-an ug maka-apekto sa Sugbo.

Si Tabada miingon nga duha ngadto sa tulo ka mga bagyo ang lagmit moigo sa Pilipinas karong bulan sa Oktubre ug mao usab sa Nobyembre. Sa bulan sa Disyembre, usa na lang ngadto sa duha ka mga bagyo ang moigo sa nasod.

Tungod sa padayon nga La Niña phenomenon, ang nasod kanunay mosinati ug sigeng pag-ulan ulan. Kasarangan 19 ngadto sa 20 ka mga bagyo ang moigo sa nasod matag tuig apan sa pagkakaron, nakasinati na ang Pilipinas ug kinse ka mga bagyo sukad Enero hangtod karon diin ang ulahi mao ang Onyok. 

Idungag pa ang walo nga gibanabana nga mosulod hangtod sa katapusan sa tuig, mahimo nang 23 ka bagyo sulod sa usa ka tuig, matod pa ni Tabada.

Gipahibalo sa opisyal sa Pagasa nga sa pagka-karon, maka-isyu na ang iyang buhatan ug bulletin kabahin sa panahon matag oras ug panglantaw sa panahon sa sunod ngalima ka adlaw sukad nga na-instalaran ug ‘weather radar system’ ang Pagasa Mactan nga kaniadto kada 6-oras sila mopagawas sa mao nga weather bulletin.

Sumala pa ni Tabada, ang Pagasa Mactan naglangkob sa rehiyon 6,7, 8 ug 4B. (PIA-Cebu/JSME)

=========== 

Sugbo mohimo'g lakang batok sa grabeng baha, pag pangdahili sa yuta 

By: Amor Saludar

CEBU CITY Septyembre 13 (PIA) - Giawhag sa hunta probinsyal sa Sugbo ang mga local government units sa pag sumiter sa mga action plans, stratehiya ug mga paagi  nga mopausbaw sa kaluwasan ug magpaminos sa mga kahigayonan sa baha ug landslides sa ilang tagsa tagsa ka lugar.

Si Board Member Thadeo Ouano, ang utok sa maong lakang nag-awhag usab sa ubang mga ahensya sa gobyerno sama sa  Mines and Geosciences Bureau, Environmental Management Bureau, Department of Interior and Local Government  ug Provincial Planning and Development Office pag hatag ug ayuda sa mga LGUs sa pagpalambo sa maong plano.

Ang MGB gisangonan sa pag apod-apod sa mga flooding and landslides hazard maps ngadto sa mga LGUs ingon man sa paghimo ug mga kampanya alang sa insaktong interpretasyon sa maong mga mapa.

Gikataho nga ang MGB ug uban pang national nga  ahensiya sa gobyerno nakaandam na ug Flooding and Landslide Hazard Maps alang sa probinsya sa Sugbo.

Gibutyag ni Ouano nga ang maong mga mapa maoy magsilbing giya ug maghatag og kasayoran sa mga LGUs pag-ila sa mga lugar nga peligrong makasinati ug baha diha sa ilang mga lokalidad.

Samtang ang EMB maoy maghatag sa tamdanan sa pagtuon kabahin sa Environmental Impact Assessment ug mga kondiyones sa Environmental Compliance Certificate.

Ang DILG ug PPDO na usab ang mangayo ug mopasumiter ug report sa matag LGUs sa ilang mga plano lakip na ang paggamit sa mga luna nga nahimutang sa ubos sa ilang hurisdiksyon uban sa mga kalamboan nga nahitabo sa ilang tagsa  tagsa ka lokalidad. (PIA-CEBU/AS)