Mikunhod ang kadaghanon sa batang dili himsog sa CV

By: Juju S. Manubag

CEBU CITY , Apr. 26 (PIA) --- Mikunhod dul-an sa kwarentay singko porsiyento (45%) ang gidaghanon sa mga batang dili himsog sa Central Visayas sulod sa unom ka tuig gikan 2004 hangtod 2010.

Segun sa tala sa National Nutrition Council (NNC)-7 nga gihatag sa Philippine Information Agency (PIA), gikan sa trese punto otso porsiyento (13.8%) sa tuig 2004 mikanaug sa sais punto dos porsiyento (6.2%) sa miaging tuig ang kadaghanon sa mga batang nagpangedaron ug setentay uno (71) ka bulan nga dili himsog.

Matod pa sa tala sa estado sa nutrisyon sa mga batang ubos ug timbang, ang Sugbo kanunay anaa sa ikaduhang pwesto sa mga probinsiya sa Central Visayas gikan sa tuig 2006 hangtod sa tuig 2010 bisan pa ug adunay pag-ilis sa pagsukod.

Ang gigamit nga pagpanukod sa 209 kay International Reference Standard samtang pag tuig 2010 migamitan na kini sa bag-ong standard sa pagsukod sa gidaghanon sa pres-school nga mga batang dili himsog ug mao ang - Child Growth Standard.

Ang Central Visayas adunay singkwentay dos mil siyete siyentos singkwentay dos (52,752) ka mga dili himsog nga pre-school nga mga bata ug nuybe mil singkwentay otso (9,058) ang grabeng kakulang sa gikaon basin pa sa sumada sa rehiyonal nga tala sa Operation Timbang (OPT) sa Center for Health Department (CHD).

Ang Negros Oriental ang nag-una sa tibuok probinsiya sa Central Visayas nga naglabi ang kadaghanon sa mga batang pre-school nga dili himsog nga anaa sa otos punto setentaty uno porsiyent (8.71%).

Gisundan kini sa Probinsiya sa Sugbo nga naglabi ang mga dili himsog nga batang pre-school nga anaa sa siyete punto otsentay nuybe porsieynto (7.89%).

Ang probisnisya sa Bohol ang ikatulo nga probinsiya sa Central Visayas sa mga batang pre-school nga dili himsog nga anaa sa sais punto setentay kwatro prosiyento (6.74%) ug ang Sqiuijor nga adunay sais punto kwartentay singko porsiyento (6.45%) ka mga batang pre-school nga dili himsog.

Ang siyudad sa Bayawan, Canlaon ug Bais nga sakop sa probinsiya sa Negros Oriental ang may kinadaghanang bata nga ubos sa timbang.

Ang resulta sa Social Weather Station (SWS) nga national survey kabahin sa kagutom nagkanayon nga midoble na ang kadaghanon sa gipanggutom karon kay sa tuig 2004.

Matod usab sa resulta sa maong pananaw, ang kadaghanon sa gigutom sa Visayas nga rehiyon diin milangkob niini ang rehiyon 6, 7 ug 8 miubos gikan sa kinse punto tres porsiyento (15.3%) sa awahing tulo ka bulan sa 2010 ngadto sa katorse punto siyete (14.7%) sa unang tulo ka bulan rong tuig 2011..

Ang hagit karon sa NNC kay pakunhuron pa ang kadaghanon sa gigutom sa tibuok Visayas tungod ang katorse punto siyete porsiyento (14.7%) nga gigutom sa Visayas kay anaa sa uno punto uno milyones ka mga baba. (PIA-Cebu/JSM)

============

Nagkadaghan na ang masakiton sa kidney sa Pilipinas

by:Juju Manubag

CEBU CITY, April 26 (PIA) --- Mga Pilipino nga nataptan sa sakit sa kidney nagsige ug saka ang kadaghanon matag tuig bisan pa sa gipahugtan nga abokasiya nga pangampanya sa National Kidney Transplant Institute (NKTI) ug Department of Health (DOH) nga masayo masayran nga aduna niining nga sakit.

NKTI-Renal Disease Control Program (REDCOP) Assistant Program Manager Dr. Susan Jorge misulti nga may onse mil siyento setentay dos (11,172) nga natala ka mga pasyente sa tibuok nasod ang mipahigayon sa pagpa-dialysis sa 2009.

Ang mga kidney niining mga tawhana dili na mogana sa pagabuhaton sa lawas busa ipaagi na sa pag-dialysis ang kidney. Gitawag na kini ug ‘end-stage renal disease (ESRD)’.

Sumala ni Jorge, ang onse mil kapin nga nagpa-dialysis usa ka tipik lamang kini tungod kay nagtoo siya nga mas daghan pa nga mga Pilipino ang anaa ning sakit sa kidney.

“Ang mga tala sa mga pasyente nga napa-dialysis gi-basi sa mga datos nga naduso sa NKTI. Walay datos ang NKTI sa masakiton sa kidney nga wala magpa-dialysis tungod sa kawad-on sa kwarta,” sulti pa ni Jorge.

Ang pagpa-dialysis sa mga pribadong ospital mokantidad ug singko mil pesos (P5,000) samtang dos mil (P2,000) ngadto sa singko mil pesos (P5,000) ngadto sa mga ospital sa kagamhanan, sa nahibaw-an.

Ang sakit sa kidney maoy ika-pito (7) sa mga nag-unang sakit sa tibuok nasod nga hinungdan sa kamatayon.

Si Jorge miingon nga sukad namugna ang ilang tala sa ilang buhatan diin napulo na ka tuig ang milabay, ang insidente sa sakit sa kidney nagsaka ngadto sa diyes porsiyento (10%) hangtod sa baynte porsiyento (20%) matag tuig.

“Ang National Capital Region (NCR) maoy nakarehistro ug kinadaghanan nga kaso sa sakit sa kidney. Kadaghanan sa masakiton sa kidney, moadto ug Manila aron sa pagpangayo ug ikaduhang panglantaw kabahin sa sakit,” si Jorge misulti.

Sa 2008 ug 2009 nga datos sa Regional Distribution sa mga pasyente nga gipang-dialysis, ang rehiyon 7 adunay kwatro siyentos baynte sais (426) sa 2008 ug  tres siyentos otsentay sais (386) sa 2009.

Ang kabag-on sa mga pasyente nga gipang-dialysis dos siyentos setentay singko (225) ang ania sa Sugbo.

Laing otsentay dos (82) atua sa Bohol, laing trayntay sais (36) ang tua sa Negros Oriental ug duha (2) usab ang tua sa Siquijor.

May disisais (16) ka mga dialysis centers ang rehiyon ug siyam (9) ania sa Sugbo, upat (4) atua sa Negros Oriental ug tulo (3) sa Bohol.

Sa tuig 2009, adunay kinyentos onse (511) nga gipang-kidney transplant sa tibuok nasod diin onse (11) niini ka mga kidney transplant dire buhata sa Sugbo.

Ang Vicente Sotto Memorial Medical Center adunay unom (6) ka kidney transplants, upat (4) ka kidney transplants gihimo usab sa Cebu Doctors University Hospital ug usa (1) ka buok nga kidney transplant gipatigayon sa Chong Hua Hospital, matod pa sa Philippine Renal Disease Registry.

Sa laing bahin, sa paghinabi sa PIA kang Asst City Epidemiologist Durinda Macasocol sa City Health Department (CHD), ang siyudad sa Sugbo adunay kaso sa sakit ESRD sa tuig 2010 nga siyento dies (110) ka buok diin singkwentay sais (56) ka buok ang mga lalaki ug singkwentay kwatro (54) ang mga babae ug kining tanan mikalas ang kinabuhi.

Segun pa sa impormasyong basahon gihatag sa NKTI sa PIA nga usa ra gayod ang paagi nga malikayan ang sakit sa kidney, ang paglikay nga masakit sa hypertension o high blood ug diabetes kay kining duha ka sakit maoy mga hinundan nga masakit sa kidney.

Otsenta porsiyento (80%) sa masakit sa kidney walay makita nga talimad-on sa lawas sa sinugdanan.

Ang pag-eksamen sa ihi o urinalysis kausa sa ka tuig ang labing simple, barato ug epektibong paagi nga mahibaw-an nga may sakit sa kidney. (PIA-Cebu/JSM)

============

Hiningusgang kampanya batok ‘illegal fishing’ dinhi sa Sugbo

CEBU, April 26 (PIA) – Tungod sa hiningusgang kampanya batok ‘illegal fishing’ dinhi sa Sugbo, duha na usab ka mga mananagat ang nasikop sa local nga Bantay Dagat human sila masakpan nga nigamit ug dinamita sa kadagatan sa isla sa Liquiron sa barangay Buagsong, Cordova, Cebu .

Ang grupo nga gipangulohan ni SPO2 Charlie Balmorie sa Cordova Police ug ang mga sakop sa lokal nga Bantay Dagat nidakop sa mga suspetsado human makadawat ang kapolisan ug taho nga ang ilegal nga pangisda nagpadayon sa nahisgutang lugar.

Ang mga nadakpan mao ang manag-agaw nga si Jessie Degamo, 40 ug si Edgardo Degamo, 32 nga parehong lumolupyo sa Cambolinas, Poblacion, Cordova.

Nadakpan sa akto ang duha nga naggamit sa dinamita.  Nasakmit sa kapulisan ang bangka nga gigamit, ang mga isda nga nakuha ug ubang mga paraphernalia sa pangisda.

Sa pagkakaron, ang mga suspetsado gi-detain na sa Cordova Jail samtang nagpaabot sa tukmang kaso nga ipasaka batok kanila.

Sa atong mahinumduman, niadtong miaging bulan, aduna’y lima ka mga mananagat nga nadakpan usab sulod sa kadagatan sa Cordova pinaagi gihapon kini sa pagpanagat nga gigamitan ug pagdinamita.

Matad pa sa kapolisan ug sa mga lokal nga Bantay Dagat dinhi sa Sugbo, ilang gipa-igting ang pagbantay sa mga kadagatan batok sa mga ilegal nga pagpangisda, ilabi na gayud ang paggamit ug dinamita. (PIA-7/ Angie P. Amodia, Intern-CTU)

============

Sugbu nagtala ug 15 ka mga kaso sa AIDS

CEBU, April 26 (PIA) --- Usa ka 36 anyos nga inahan nga adunay duha ka mga anak nga naggikan sa habagatang bahin sa probinsya sa Sugbu maoy pinakaulahing nagpositibo  sa Human Immunodeficiency Virus (HIV) karong buwan sa Abril sigun sa natala sa AIDS Free Philippines Group.

Sumala sa biktima nakuha niya ang maong virus gikan sa iyang bana nga nagtrabaho isip seaman sa laing nasud nga una nang nagpositibo sa HIV.

Ang duha ka mga anak sa biktima nga mipaubos usab sa maong eksaminasyon  parehong nagnegatibo ang resulta sa HIV.

Sumala kang Dr. Rene Josef Bulleser, presidente sa AIDS Free Philippine Group nga nagbase sa Sugbu, ang ilang grupo nagtala ug siyam ka mga kaso sa AIDS sa syudad sa Sugbu ug unom ka mga kaso sa probinsya sa Sugbu  gikan sa buwan sa Enero hangtod sa Abril 20 karong tuiga.

Duha niining siyam ka mga kaso sa HIV napamatud-an nga midebelop ngadto sa sakit nga AIDS.  Ang walo niining maong mga kaso naglakip ug mga lalaki nga ang pito niini nakuha ang HIV virus gikan sa pakighilawas sa susama nilang mga lalaki. (PIA-7/Maryknoll B. Lague, Intern-CTU)

============

DPWH mohatag ug kapin P17mil ngadto sa pamilyang

naapektuhan sa proyektong ‘road widening’ sa siyudad sa Sugbo

  

CEBU, April 26 (PIA) --- Ang Department of Works and Highways (DPWH-7) dinhi sa rehiyon mohatag ug hinabang pinansiyal sa mga pamilyang naapektuhan sa pagpalapad sa kadalanan sa M. Velez ug Don Gil Garcia nga nahimutang tapad sa Cebu Provincial Capitol.

Matod pa ni Nicomedes Leonor, district engineer sa DPWH, ang kada pamilya nga naapektuhan makadawat ug disesyete mil ug usa ka gatos (P17,100) nga hinabang gikan sa DPWH.

Ang kini nga kantidad hinoon matud pa ni Leonor dili pa sigurado apan ang DPWH aduna nay gigahin nga  P28M nga pundo alang niini nga proyekto.

Gipahibalo na ni Leonor ang mga pamilyang naapektuhan sa pagpahawa sa lugar diin kasagaran aning mga pamilyaha nahimutang tapad sa Guadalupe river dinhi sa siyudad sa Sugbo.

  

Suma pa ni Leonor, ang dakong hinungdan sa pagpalapad niini nga mga kadalanan mao ang sobrang trapik kada ‘peak hours’ diin usa ra usab ang dalan nga agianan padulong sa uptown area. (PIA-7/Ailene G. Limutan, Intern-CTU)

============

Wage board mo-tuki sa umento sa suholan karong Hwebes

By Eli C. Dalumpines

CEBU CITY, Apr. 26 (PIA) --- Tukion sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB) dinhi sa Tunga-tungang Kabisay-an atol sa ilang panagtagbo karong Huwebes, April 28, kung duna na ba gyu’y “supervening condition” dinhi sa rehiyon nga mahimong kapasikaran sa umento sa suhulan sa mga mamumuo.

Si Department of Labor and Employment (DOLE) - 7 Acting Director Exequil Sarcauga, sa pakighinabi karong hapon, nagkanayun nga ila na’ng gi-andam ang report bahin sa kondisyon pang-ekonomiya sa rehiyon nga ilang i-presentar sa board karong Hwebes.

Ang nahisgutang report, matud ni Sarcauga, maghatag ug ideya sa board kabahin sa kasamtangang kahimtang sa rehiyon nga mao unya’y ilang himoong basihanan sa pagkab-ot ug desisyon kung ning-abot na ba gyud sa 3 to 5 porsyento ang target inflation suma sa gilatid sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP).

Kung naka-abot na diha nga ang-ang ang inflation rate sa rehiyon, pwede na unya makapadayon pag-implementar ug usbaw sa suhulan ang board, suma pa niya. Sa pagkakaron, ang National Capital Region ug Western Visayas pa lang, sa 16 ka mga rehiyon sa nasud, ang nag-deklarar nga naka-abot na sila sa target inflation, matud ni Sarcauga.

Samtang si Sarcauga namahayag nga nakadawat na sila sa P100-wage increase petition nga gisang-at sa Associated Labor Union-Trade Union Congress of the Philippines (ALU-TUCP) sa milabay’ng Miyerkules.

Nagduha-duha hinoon siya pagluwat ug pamahayag kung makakab-ot ba gyud ang board ug desisyon bahin sa maong petisyon nianang adlawa tungod kay matud niya moagi pa man kini ug lawom nga diskusyon, lakip na niana ang possible nga pagbabag unya sa sector sa negosyante.

Matud niya nga ang labing lisud nga trabaho sa board mao ang pagtan-aw kung napun-an ba ang panginahanglan sa tanang sektor sama pananglit sa paghatag ug umento sa suhulan sa mga mamumuo nga dili usab ma-apektuhan ug daku and mga mamumuhunan. (PIA 7 - Cebu)